Masz wiedzę o popełnieniu przestępstwa lub sam stałeś się ofiarą czynu zabronionego? Jeśli nie wiesz, jakie kroki podjąć, ten artykuł jest właśnie dla Ciebie.
Po pierwsze, należy odpowiedzieć na pytanie, czy w ogóle ciąży na Tobie obowiązek zawiadomienia o popełnionym przestępstwie. Kwestię tę rozwiązuje art. 304 § 1 Kodeksu postępowania karnego, który stanowi, że każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję. Co istotne, sformułowanie społeczny obowiązek oznacza, że ewentualne niezgłoszenie przestępstwa odpowiednim organom nie wiąże się z sankcją natury karnej, lecz raczej z negatywnymi konsekwencjami związanymi z napiętnowaniem takiego zachowania przez resztę społeczeństwa.
Nie oznacza to jednak, że w każdym wypadku osobie niezgłaszającej przestępstwa uda się uniknąć odpowiedzialności karnej. Zgodnie z art. 240 Kodeksu karnego, zabronione jest zachowanie polegające na niezawiadomieniu o popełnieniu wymienionych w tym przepisie przestępstw. Cytując § 1 wspomnianego przepisu, kto, mając wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu czynu zabronionego określonego w art. 118, art. 118a, art. 120-124, art. 127, art. 128, art. 130, art. 134, art. 140, art. 148, art. 148a, art. 156, art. 163, art. 166, art. 189, art. 197 § 3-5, art. 198, art. 200, art. 252 lub przestępstwa o charakterze terrorystycznym, nie zawiadamia niezwłocznie organu powołanego do ścigania przestępstw, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Czyny zabronione, których niezgłoszenie wiąże się z odpowiedzialnością karną, to np. zabójstwo, spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, sprowadzenie zdarzenia powszechnie niebezpiecznego czy bezprawne pozbawienie wolności. Warto podkreślić, że penalizowanym jest nie tylko niezawiadomienie o dokonaniu wspomnianych przestępstw, ale również o ich karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu. Ponadto, zawiadomienie organów ścigania ma nastąpić niezwłocznie. Zgodnie z dalszą treścią przepisu, przestępstwa nie popełnia ten, kto:
– zaniechał zawiadomienia, mając dostateczną podstawę do przypuszczenia, że wymieniony w § 1 organ wie o przygotowywanym, usiłowanym lub dokonanym czynie zabronionym;
– zapobiegł popełnieniu przygotowywanego lub usiłowanego czynu zabronionego określonego w § 1.
Ponadto, karze za niezawiadomienie o popełnieniu przestępstwa nie podlega pokrzywdzony czynem wymienionym w § 1, a także ten, kto zaniechał zawiadomienia z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym.
Podsumowując, jeśli wiesz o tym, że zostało popełnione przestępstwo, masz obowiązek zawiadomienia o tym organów ścigania. W niektórych przypadkach zaniechanie wykonania tego obowiązku może sprowadzić na Ciebie odpowiedzialność karną.
Jak możesz zatem zawiadomić organy ścigania o tym, że zostało popełnione przestępstwo? Po pierwsze, udaj się do najbliższego komisariatu policji lub jednostki prokuratury. Sprawę ostatecznie będzie prowadziła jednostka, na terenie której popełniono przestępstwo, jednak każdy funkcjonariusz ma obowiązek przyjąć zawiadomienie o przestępstwie. Na miejscu możesz złożyć zawiadomienie ustne lub pisemne, z czego zostanie sporządzony protokół, który będziesz musiał podpisać.
Ustne zawiadomienie polega po prostu na opowiedzeniu policjantowi lub prokuratorowi o szczegółach zdarzenia. Istnieje możliwość, że zostaniesz od razu przesłuchany w charakterze świadka.
Istnieje również możliwość sporządzenia pisemnego zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Pismo to możesz zostawić w komisariacie policji lub w jednostce prokuratury, a także wysłać je pocztą. Pamiętaj jednak, że takie zawiadomienie musi zawierać jak najwięcej konkretnych informacji i szczegółów, a także spełniać wymogi formalne pisma procesowego określone w art. 119 k.p.k., a więc:
1) oznaczenie organu, do którego jest skierowane, oraz sprawy, której dotyczy;
2) oznaczenie oraz adres wnoszącego pismo, a także – w pierwszym piśmie złożonym w sprawie – numer telefonu, telefaksu i adres poczty elektronicznej lub oświadczenie o ich nieposiadaniu;
3) treść wniosku lub oświadczenia, w miarę potrzeby z uzasadnieniem;
4) datę i podpis składającego pismo.
Po złożeniu pisemnego zawiadomienia również istnieje prawdopodobieństwo, że zostaniesz wezwany do złożenia zeznać w charakterze świadka.
Istnieje również możliwość złożenia zawiadomienia anonimowo (tzw. anonim), jednak może to w niektórych przypadkach opóźnić reakcję organów ścigania ze względu na np. brak możliwości uzyskania informacji, o których udzielenie można byłoby poprosić osobę zawiadamiającą.
Pamiętaj jednak, że w zawiadomieniu nie możesz umieszczać nieprawdziwych informacji. Zgodnie z art. 238 k.k., kto zawiadamia o przestępstwie, lub o przestępstwie skarbowym organ powołany do ścigania wiedząc, że przestępstwa nie popełniono, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Za fałszywe zawiadomienie o przestępstwie grozi zatem odpowiedzialność karna.
Zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa to kluczowy element funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, który pozwala na skuteczne ściganie sprawców czynów zabronionych. Twoja reakcja może mieć znaczenie nie tylko dla wyjaśnienia konkretnej sprawy, ale również dla bezpieczeństwa innych osób. Jeśli masz wiedzę o przestępstwie lub sam padłeś jego ofiarą, nie zwlekaj – skontaktuj się z organami ścigania.
Autor:
Kamila Morawiec
